Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը նոյեմբերի 3-ին Բաքվում ունեցած ելույթի ընթացքում Սևանա լիճը անվանել է «Գյոնչա»՝ հայտարարելով, թե «ցարական ժամանակաշրջանի քարտեզներում լիճը այդպես է նշված, իսկ Սևան անունը՝ ավելի ուշ է հայտնվել»։

 

«Այն ժամանակ, երբ ադրբեջանցիները բնակվում էին այդ տարածքներում, լիճը կոչվում էր Գյոնչա։ Սևան անունը հայտնվեց հետո», – ասել է Ալիևը՝ ըստ ադրբեջանական պետական լրատվամիջոցների։

Ալիևի հայտարարությունն արագ արձագանք է գտել Հայաստանում։ Մամուլը և փորձագիտական շրջանակները այն դիտարկել են որպես պատմական փաստերի խեղաթյուրում և քաղաքական մեսիջ։

 

Պաշտոնական արձագանքը

Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը նոյեմբերի 4-ին անդրադարձել է Ալիևի հայտարարությանը՝ նշելով, որ Ադրբեջանի նախագահի խոսքերը սխալ են մեկնաբանվում։

«Ալիևը չի ասել, թե Սևանը ադրբեջանական է։ Նա ասել է՝ ցարական քարտեզներում այդպես էր գրված։ Բայց դա ոչ մի կապ չունի իրական պատմության հետ․ Սևանը միշտ եղել է հայկական տարածք և հիշատակվել է մեր հնագույն աղբյուրներում», – ասել է Փաշինյանը։

Պաշտոնական Երևանը այս պահի դրությամբ լրացուցիչ մեկնաբանություն չի տարածել։

Պատմաբանների և փորձագետների կարծիքները

Պատմաբան Գևորգ Մելքոնյանը նշել է, որ «Գյոնչա» անունը օգտագործվել է միայն որոշ ռուսական և պարսկական քարտեզներում՝ որպես հնչյունական տարբերակ, և ոչ մի կերպ չի փոխում լճի հայկական պատկանելությունը։

«Սևանը հիշատակվում է միջնադարյան հայկական մատենագրության մեջ։ Այն միշտ եղել է հայկական բնակավայրերով շրջապատված լիճ։ Այսօր այն Հայաստանի Հանրապետության տարածքում է և ունի բացառիկ ռազմավարական ու էկոլոգիական նշանակություն», – ասել է պատմաբանը։

Բնապահպան Անի Սարգսյանի խոսքով՝ նման հայտարարությունները կարող են օգտագործվել տեղեկատվական դաշտում՝ տարածքային թեմաներ շահարկելու նպատակով։

 

«Սևանը միայն ջրային ռեսուրս չէ։ Այն ազգային արժեք է, և նման ձևակերպումները վտանգավոր են նաև էկոլոգիական անվտանգության տեսանկյունից», – նշել է նա։

Լիճը որպես ազգային արժեք

Սևանա լիճը գտնվում է Հայաստանի Գեղարքունիքի մարզում՝ ծովի մակարդակից մոտ 1 900 մ բարձրության վրա։ Այն Կովկասի ամենամեծ քաղցրահամ լիճն է և Հայաստանի ջրային համակարգի հիմնական բաղադրիչը։

 

Լիճը նաև ունի մշակութային և պատմական նշանակություն՝ հիշատակվելով հնագույն հայ գրավոր աղբյուրներում՝ որպես հայկական պետականության խորհրդանիշ։

 

Հիշեցնենք, որ  Ալիևը վերջին ամիսներին մի քանի անգամ անդրադարձել է Հայաստանի տարածքների պատմական պատկանելությանը՝ հայտարարելով, թե «Արևմտյան Ադրբեջանը» պետք է վերադարձվի «խաղաղ ճանապարհով»։

Հայաստանը բազմիցս հայտարարել է, որ այդ տեսակետները հակասում են միջազգային իրավունքի և սահմանային անխախտելիության սկզբունքներին։

 

Meganews.am

Մարգարիտա Դավթյան